Sprawdź, zanim wyruszysz

Zanim wybierzesz się na spacer lub dłuższą wycieczkę, upewnij się, że wybrany teren leśny jest dostępny. Lasy mogą być czasowo zamykane z różnych powodów – najczęściej z powodu wysokiego zagrożenia pożarowego lub prac gospodarczych. Informacje o aktualnych zakazach wstępu znajdziesz na stronie nadleśnictw oraz w aplikacji mBDL (Bank Danych o Lasach).

Planując trasę, warto też sprawdzić prognozę pogody, stopień zagrożenia pożarowego i wyposażyć się w podstawowe środki bezpieczeństwa – telefon z naładowaną baterią, wodę, przekąski, apteczkę i środek odstraszający kleszcze.

Zasady poruszania się po lesie

W lesie należy poruszać się wyłącznie po wyznaczonych drogach i szlakach turystycznych. Zbaczanie z trasy może prowadzić do przypadkowego zniszczenia młodych upraw, zakłócenia spokoju dzikich zwierząt lub po prostu… zgubienia się. Nie wolno również wchodzić na tereny objęte ochroną ścisłą, do rezerwatów bez wyznaczonych tras, ani na uprawy leśne (lasy, w których drzewa mają do 4 metrów wysokości).

Ruch pojazdów silnikowych (samochodów, motocykli, quadów) poza drogami publicznymi lub drogami udostępnionymi dla ruchu kołowego jest zabroniony. 

Zakaz używania ognia

Jedną z najważniejszych zasad obowiązujących w lesie jest bezwzględny zakaz używania ognia – nie wolno rozpalać ognisk, grillować, ani korzystać z kuchenek gazowych.

Zakaz ten obowiązuje na terenie lasu oraz w odległości do 100 metrów od jego granicy. Nie ma wyjątków, nawet jeśli miejsce wydaje się bezpieczne.

Latem lasy są szczególnie narażone na pożary – ściółka leśna bywa tak sucha, że wystarczy jedna iskra, by wywołać zagrożenie na dużą skalę. Statystyki są jednoznaczne: ponad 90% pożarów lasów w Polsce to wynik działalności człowieka.

Pies w lesie? Tak, ale na smyczy

Spacer z psem po lesie jest dozwolony, ale pod pewnymi warunkami. Przede wszystkim pies musi być prowadzony na smyczy. Przepisy te mają na celu ochronę zarówno dzikiej przyrody, jak i samego zwierzęcia. Nawet najlepiej wychowany pies może nagle zareagować na zapach dzika, trop sarny czy ptaka w gnieździe.

Kontakt ze zwierzętami – tylko z dystansu

Lasy są naturalnym środowiskiem wielu gatunków zwierząt. Podczas spaceru można spotkać sarny, dziki, zające, a nawet wilki czy łosie. Warto wiedzieć, jak się zachować:

• Nie dokarmiaj zwierząt, nawet jeśli wydają się spokojne.
• Nie zbliżaj się do młodych osobników – matka może być w pobliżu i poczuć zagrożenie.
• Nie hałasuj – głośne dźwięki płoszą zwierzęta i zakłócają spokój lasu. 
• Nie zostawiaj resztek jedzenia ani opakowań – mogą przyciągnąć dzikie zwierzęta i być dla nich szkodliwe.

Obserwowanie przyrody powinno odbywać się z poszanowaniem jej naturalnego rytmu i dystansu.

Co zrobić w sytuacji zagrożenia?

Jeśli zauważysz pożar, dym lub niepokojącą sytuację – natychmiast zadzwoń pod numer alarmowy 112 lub bezpośrednio do straży pożarnej (998).

Zgubienie się w lesie zdarza się nawet doświadczonym turystom. Najlepiej wtedy nie oddalać się i starać się zlokalizować ostatnie miejsce ze zasięgiem lub oznaczeniami. Warto korzystać z aplikacji, które pokazują naszą pozycję względem szlaków – np. mBDL.

W razie znalezienia niewybuchu, podejrzanego przedmiotu metalowego lub innego zagrożenia – nie dotykaj go, oznacz miejsce i poinformuj policję lub straż.

Po ugryzieniu przez kleszcza usuń go jak najszybciej za pomocą pęsety lub specjalnego haczyka. Miejsce ugryzienia obserwuj przez kilka dni. W przypadku pojawienia się rumienia lub objawów grypopodobnych należy skonsultować się z lekarzem.

Las jest dla wszystkich – ale wymaga szacunku

W lesie jesteśmy gośćmi. Przestrzeganie zasad to nie tylko kwestia przepisów – to również wyraz troski o przyrodę i innych użytkowników lasu. Dzięki rozwadze, odpowiedzialności i przygotowaniu, wakacyjna wycieczka może być wspaniałym przeżyciem – bezpiecznym i pozostawiającym tylko dobre wspomnienia.

Pojawianie się w Polsce nowych ognisk zwierzęcych chorób zakaźnych, powoduje konieczność rzetelnego przygotowania leśników do sytuacji ewentualnego kontaktu ze źródłami wirusa. Do jego rozprzestrzeniania na terenie nadleśnictwa oraz poza tym obszarem przyczyniają się m.in. zwierzęta leśne. Pracownicy terenowi muszą więc pełnić kluczową rolę w monitoringu – mając wiedzę, mogą szybko wykryć niepokojące objawy i zgłosić je lekarzowi weterynarii.

Piątkowe szkolenie przeprowadził lekarz weterynarii Michał Mikołajczak, omawiając epidemiologię afrykańskiego pomoru świń i pryszczycy oraz metodykę postępowania po stwierdzeniu przypadków zakażonych zwierząt. Wskazał szczególną rolę dzików jako wektorów chorób, zarówno dla innych dzikich zwierząt, jak i populacji hodowlanych. Wyjaśnił drogi przenoszenia, ze zwróceniem uwagi np. na: pojazdy, leśną ściółkę i sprzęt. Przedstawił profilaktykę i bioasekurację, m.in. potrzebę dezynfekcji pojazdów i ubrań, zasady unikania kontaktu z padłymi dzikami oraz zgłaszania podejrzeń do odpowiednich służb. Spotkanie było sposobnością do dyskusji, wymiany poglądów, konfrontacji zdobytej wiedzy i osobistych wyobrażeń o chorobach z dotychczasowymi doświadczeniami załogi nadleśnictwa w kwestiach prowadzonego monitoringu terenów leśnych pod kątem ewentualnego występowania źródeł zakażenia.

Szkolenie jest dużym krokiem w kierunku zmniejszenia ryzyka rozprzestrzeniania się ASF i pryszczycy. Ograniczenie tych chorób wymaga użycia skutecznych metod postępowania, czyli łączenia edukacji z monitoringiem zwierząt oraz przestrzeganiem higieny, a także utrzymania ścisłej współpracy z weterynaryjną. To klucz do skutecznej ochrony zdrowia zwierząt leśnych i hodowlanych.

Czym jest ASF?

Afrykański pomór świń to wirusowa choroba atakująca świnie i dziki. W przypadku wystąpienia ASF w stadzie dochodzi do dużych spadków w produkcji: zakażenie przebiega powoli i obejmuje znaczny odsetek zwierząt, których śmiertelność sięga nawet 100%. ASF nie zagraża ludziom, ale niezwykle szybko się rozprzestrzenia i skutkuje przede wszystkim ogromnymi stratami finansowymi związanymi ze zwalczaniem choroby w gospodarstwach m.in. wydatkowaniem środków na zabicie zwierząt z zapowietrzonego stada, utylizację ich zwłok, przeprowadzenia oczyszczania i dezynfekcji pomieszczeń oraz badań laboratoryjnych, jak również z dużym ograniczeniem możliwości sprzedaży i wywozu świń lub wieprzowiny zarówno w kraju jak i poza jego granice.

Rozprzestrzenia się przez bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami, a padłe dziki to duża skala zagrożenia. Pośrednio źródłem zakażenia mogą być: pasza, ściółka, narzędzia, pojazdy, sprzęt, a nawet odzież. Najczęściej występujące objawy ASF to: wysoka gorączka, krwotoki, apatia, nagłe padnięcia lub szybka śmierć, sinica skóry uszu, brzucha i boków ciała, drobne, lecz liczne wybroczyny w skórze, poronienia i obniżona produkcja zasadnicza.

 Co należy wiedzieć o pryszczycy (FMD)…

Pryszczyca podobnie jak pomór to choroba wirusowa, ekstremalnie zakaźna dla zwierząt kopytnych. Choruje, więc na nią bydło i trzoda chlewna, owce, kozy oraz zwierzęta wolno żyjące, np. dziki, sarny i jelenie. Ludzie są podatni na zakażenie, ale choroba ta u ludzi zwykle przebiega łagodnie. Zarażamy się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem, jak również spożywając mięso, mleko i niepasteryzowane przetwory mleczne pochodzące od zakażonego zwierzęcia

Wirus wydzielany już na kilka dni przed widocznymi objawami. Zakażenie następuje przez bezpośredni kontakt, kontakt drogą powietrzno‑kropelkową lub przez skażone materiały: pasza, transport, odzież, sprzęt.

Do objawów FMD zaliczamy: pęcherze w ustach, na racicach, wymieniu, obfite ślinienie, gorączka, apatia, kulawizny, u młodych zwierząt wysokie ryzyko śmierci przy zapaleniu mięśnia sercowego. U ludzi występuje sporadyczne, z bardzo łagodnym przebiegiem. Zakażenie objawia się występowaniem pęcherzyków na dłoniach i stopach.

Więcej informacji o chorobach na https://www.wetgiw.gov.pl/

W Nadleśnictwie Woziwoda oraz innych nadleśnictwach wchodzących w skład leśnych kompleksów promocyjnych, funkcjonujących w Lasach Państwowych, już ponad trzy lata temu wyznaczono obszar na cele pilotażu. W przypadku naszej jednostki to teren o powierzchni 1504,01 ha, obejmujący oddziały leśne o numerach 22-30,42-54, 67-110, zlokalizowany na terenie trzech leśnictw: Ustronie, Dąbki oraz Lipce.

Przez ponad rok obserwowano, czy wyznaczenie fragmentu terenu i udostępnienie na potrzeby nocowania w lesie wpłynie negatywnie na stan przyrody. Obecnie okres testowania obszaru się zakończył i podjęto decyzję, że od maja 2021 roku obszar będzie funkcjonował już na stałe w ramach programu „Zanocuj w lesie”.

Zapraszamy do skorzystania z noclegów na łonie natury

Wybierając się na nockę w wyznaczonym terenie pamiętajmy:

• szczegóły dotyczące programu są dostępne w regulaminie korzystania z obszarów,
• na poniżej załączonej mapie zostały wskazane miejsca do pozostawienia pojazdów oraz miejsce przeznaczone do rozpalenia ognia, dopuszcza się używanie kuchenek gazowych na warunkach wskazanych w regulaminie:
• na terenach tych prowadzi się planowe prace gospodarcze, a koła łowieckie wykonują polowania (w okresie jesienno-zimowym zbiorowe). Przed przyjazdem zapoznajmy się z załączonymi poniżej informacjami na temat planowanych w lesie prac oraz przestrzegajmy czasowych zakazów wstępu do lasu. Lokalizację miejsc, gdzie obowiązuje czasowy zakaz wstępu można sprawdzić w tym miejscu-Bank Danych o Lasach (lasy.gov.pl) oraz oraz poniżej, w wykazie powierzchni na które nie należy wchodzić z powodu realizacji prac gospodarczych.
• w lesie występują też miejsca objęte stałym zakazem wstępu (zgodnie z ustawą o lasach), m.in. uprawy leśne do 4 m, ostoje zwierzyny, drzewostany nasienne, co zawsze należy mieć na względzie podczas planowania leśnych wędrówek.
• unikajmy miejsc, gdzie występuje dużo suchych drzew- to realne zagrożenie dla naszego zdrowia i życia.

W razie ewentualnych pytań można nawiązać kontakt z koordynatorem programu w nadleśnictwie, którym jest starszy specjalista SL ds. edukacji leśnej Dorota Rząska-Lis, pod numerem telefonu 696029395.

Poniżej zamieszczamy wszystkie informacje niezbędne do zorganizowania pobytu na łonie natury i prosimy o zapoznanie się z zasadami bezpiecznego i etycznego korzystania z lasu, które znajdują się w zakładce "Turystyka".

Formularz zgłoszeniowy pobytu na obszarach objętych programem

Prosimy o zgłoszenie pobytu grup liczniejszych niż 9 osób oraz korzystających z więcej niż dwóch noclegów na adres email woziwoda@torun.lasy.gov.pl oraz wypełnienie poniższego formularza 

Zanim dzieci chwyciły za pędzle i rozpoczęły twórczą pracę, przeszły szkolenie z zasad malowania, przeprowadzone przez opiekunkę pracowni, Panią Katarzynę Piotrowską. Nieco wcześniej odwiedziły Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, gdzie poznały faunę charakterystyczną dla Borów Tucholskich. To spotkanie z naturą okazało się niezwykle inspirujące — efektem były liczne prace plastyczne przedstawiające różne gatunki zwierząt, które dzieci miały okazję poznać dzięki ekspozycjom w ośrodku.
Kolejny etap edukacji połączonej z rekreacją przebiegał na ścieżce przyrodniczo-leśnej. Mali artyści aktywnie uczestniczyli w zadaniach o tematyce przyrodniczej i leśnej, ucząc się przez zabawę i bezpośredni kontakt z naturą.
Intensywny i pełen wrażeń dzień zakończył się wspólnym posiłkiem przy ognisku, gdzie przyszedł czas na odpoczynek, integrację i dzielenie się wrażeniami z pleneru. Spotkanie było nie tylko okazją do rozwijania zdolności plastycznych, ale również do budowania więzi z przyrodą oraz koleżankami i kolegami.

W Polsce temat lasów i leśnictwa budzi duże zainteresowanie. Jak pokazuje badanie, główne źródła, z jakich Polacy czerpią informacje na ten temat to rozmowy z rodziną i znajomymi (39%) oraz media społecznościowe i internetowe serwisy (po 35%). Istotną rolę w kształtowaniu świadomości na temat lasów odgrywają także programy informacyjne w telewizji.

Niestety, z badania wynika także, że wiedza na temat lasów jest w Polsce na bardzo niskim poziomie. Najbardziej jaskrawym przykładem jest ten, że choć 97% respondentów zgadza się, że drewno jest bardziej ekologiczne od plastiku, to jednocześnie aż 21 % sądzi, że by je pozyskać, wycinanie drzew nie jest konieczne.

- Skala mitów, fakenewsów i dezinformacji na temat polskich lasów i przyrody jest zatrważająca. Narracja budowana wokół lasów i leśników, przedstawiająca nas jako działających na szkodę przyrody, zrobiła wiele złego. Najwyższy czas powiedzieć „stop” tej dezinformacji.  To leśnicy dbają o polskie lasy. Dzięki temu jest ich coraz więcej i należą one do najbardziej zasobnych w Europie - mówi Witold Koss, dyrektor generalny Lasów Państwowych.

W społeczeństwie wciąż pokutują także mity dotyczące stanu polskich lasów. Aż 70% respondentów jest przekonanych, że powierzchnia lasów w Polsce maleje, podczas gdy tylko 11% uważa, że lasów przybywa. Tymczasem lesistość Polski stale rośnie. Po II wojnie światowej lasy stanowiły 21% powierzchni naszego kraju, dziś jest to już prawie 30%. Tylko w ciągu ostatnich 25 lat powierzchnia lasów w Polsce zwiększyła się o prawie pół miliona hektarów.

 - Lasy to 1/3 powierzchnia Polski. Obserwujemy, że Polacy coraz częściej bywają w lesie i coraz częściej wyrażają swoje opinie na temat przyrody. Badanie PBS pokazuje jednak, że często są one oparte o fałszywe przesłanki z zupełnym pominięciem faktów - dodaje dyrektor Koss.

40% respondentów nie zgadza się ze stwierdzeniem lub nie wie, że w miejsce każdego wyciętego drzewa leśnicy sadzą co najmniej kilka nowych. Robią to, by lasów nie zabrakło również dla przyszłych pokoleń. Ponadto jest to ustawowy obowiązek. Zgodnie z ustawą o lasach, w każdym miejscu skąd pozyskano drewno, w ciągu pięciu lat musi pojawić się młode pokolenia lasu. Zwykle następuje to dużo wcześniej. W ten sposób leśnicy sadzą rocznie setki milionów drzew, a także wspierają proces naturalnego odnawiania się lasu, poprzez nasiona sąsiednich drzew. Wszędzie tam, gdzie to możliwe, leśnicy odnawiając lasy jednocześnie je przebudowują, by były bardziej odporne na choroby i zmiany klimatu. Te fakty często nie przebijają się do opinii publicznej. Eksperci twierdzą, że z powodu intencjonalnych kampanii dezinformacyjnych.

-Tak właśnie działa dezinformacja. To bardzo często mocne, wywołujące skrajne emocje komunikaty, które są wysyłane do społeczeństwa w konkretnym celu. Np. by podważyć zaufanie do instytucji państwowej, zdyskredytować lub wykluczyć z dyskursu publicznego jakąś zawodową grupę czy po prostu destabilizować sytuację w kraju. Często dzieje się tak również dla osiągnięcia wymiernych korzyści – mówi Filip Gołębiewski, prezes zarządu fundacji Instytut Dyskursu i Dialogu (INDID).-  W mojej ocenie względem klimatu, przyrody, Lasów Państwowych i leśników narosło wiele mitów i stereotypów; przedstawiani są oni jako "krwawi drwale", a to właśnie jeden z elementów tego mechanizmu dezinformacji. Warto zdawać sobie z tego sprawę i nie powielać bezrefleksyjnie tego typu komunikatów - dodaje.

Dezinformacja to jedno z najpoważniejszych wyzwań dla współczesnej ochrony środowiska. Nieprawdziwe lub celowo zniekształcone informacje dotyczące klimatu, gospodarki leśnej czy odnawialnych źródeł energii utrudniają prowadzenie rzeczowej debaty publicznej, wpływają na postawy społeczne i mogą prowadzić do błędnych decyzji na poziomie lokalnym i ogólnokrajowym.

Dlatego właśnie Lasy Państwowe we współpracy z fundacją Instytut Dyskursu i Dialogu, Wydziałem Dziennikarstwa Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego, Wydziałem Leśnym Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie oraz Instytutem Nauk Leśnych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz pod patronatem „Dziennika Gazety Prawnej”, ruszają z kampanią o dezinformacji i jej wpływie na środowisko:  „W gąszczu informacji. Nie błądź. Sprawdzaj”. 

Kampania ma na celu zwiększyć odporność społeczną na manipulację – poprzez edukację, sprawdzone dane i prosty język. Działając na styku natury, nauki i komunikacji, Lasy Państwowe wraz z partnerami podejmują temat dezinformacji jako realnego zagrożenia dla  środowiska. Bo skuteczna ochrona przyrody zaczyna się od faktów i od umiejętności ich rozróżniania.

- Jednym z kluczowych elementów kampanii „W gąszczu informacji” jest weryfikacja tez na temat lasów, klimatu i środowiska funkcjonujących w debacie publicznej. Dlatego zdecydowaliśmy się powierzyć niezależnej organizacji zajmującej się fact checkingiem analizę najczęściej powtarzanych opinii i przekonań. Współpraca ta ma na celu jedno: pokazać, co jest faktem, a co mitem – w sposób rzetelny, transparentny i oparty na źródłach- mówi Olga Buczyńska, naczelniczka Biura Prasowego w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych.

W ramach kampanii leśnicy przekazali do weryfikacji listę często powielanych twierdzeń – od tych dotyczących gospodarki leśnej po opinie na temat ochrony przyrody, suszy czy klimatu. Fact checkerzy z INDID na początek wybrali z nich 10 kluczowych komunikatów, które zostaną przeanalizowane i opublikowane wraz z uzasadnieniem. W ramach kampanii kolejne artykuł fact checkerów będą ukazywały się do tydzień. Co ważne Lasy Państwowe nie mają wpływu na przebieg analiz, a wyniki zostaną opublikowane niezależnie od ich ostatecznego kształtu.

Na stronie internetowej poświęconej kampanii www.wgaszczuinformacji.pl zamieszczona została ankieta, w której każdy może napisać z jakimi mitami na temat lasów spotyka się najczęściej. Pomoże to leśnikom i partnerom kampanii tworzyć rzetelne i zrozumiałe treści o lesie, klimacie i środowisku. Swoje zagadnienia przekażą także partnerzy kampanii.

W ramach kampanii Lasy Państwowe uruchomiły również podcast „W gąszczu informacji”, dostępny na platformach YouTube, Spotify i innych aplikacjach podcastowych.

- To cykl rozmów z ekspertami i praktykami, poświęcony dezinformacji dotyczącej środowiska, lasów, klimatu i energii. W przystępny, ale merytoryczny sposób omawiamy, jak odróżniać fakty od opinii oraz dlaczego rzetelne źródła mają kluczowe znaczenie w ochronie przyrody - informuje prowadząca podcast Anna Choszcz-Sendrowska, rzeczniczka prasowa Lasów Państwowych.

Wszystkie informacje na temat kampanii można uzyskać na: www.wgaszczuinformacji.pl

Autor kampanii: Lasy Państwowe

Patronat: Dziennik Gazeta Prawna

Partnerzy: Instytut Dyskursu i Dialogu, Instytut Nauk Leśnych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Wydział Leśny Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Wydział Dziennikarstwa Informacji i Bibliografii Uniwersytetu Warszawskiego