Wydawca treści Wydawca treści

Ścieżka przyrodniczo-leśna w Woziwodzie

Ścieżka przyrodniczo-leśna rozpoczyna się niedaleko obiektów biurowych nadleśnictwa oraz Ośrodka Edukacji Przyrodniczo-Leśnej. Przy wejściu znajduje się duża drewniana brama, na której umieszczono ilustrowany szkic terenu oraz regulamin korzystania z obiektu.

Gdy mijamy bramę ukazuje niewielka polana z „zieloną klasą”, czyli zadaszeniem, przy którym można odpocząć lub przeprowadzić zajęcia edukacyjne dla małej grupy osób. W tym miejscu znajduje się początek i jednocześnie koniec trasy,  poprowadzonej w formie pętli na odcinku około 4,5 km.

Aby przejść całą ścieżkę, trzeba minąć 14 przystanków tematycznych, przedstawiających zagadnienia z zakresu ochrony przyrody, bioróżnorodności oraz pracy leśnika, opatrzonych tablicami edukacyjnymi. Na skorzystanie z trasy potrzebne są około 2 godziny. Istnieje jednak możliwość skrócenia drogi z wykorzystaniem dwóch skrótów. Poniżej przedstawiamy opis poszczególnych przystanków:

Przystanek 1: Dolina Rzeki Brdy

Czas przemarszu: około 10 minut

Z platformy widokowej znajdującej się przy przystanku można podziwiać walory rezerwatu „Dolina Rzeki Brdy”. Jest to jedna z trzech platform (pomostów) na ścieżce edukacyjnej, wzniesionych na trasie prowadzącej wzdłuż rzeki. Umieszczona jest na skarpie, na najwyższym poziomie względem rzeki. Tablica edukacyjna przedstawia walory przyrodnicze rezerwatu.

Przystanek 2: Remiza

Czas przemarszu: około 15 minut

Przystanek prezentuje działania leśników na rzecz zwiększenia różnorodności biologicznej. Fragment terenu obsadzono krzewami i drzewami, zapewniającymi schronienie i pokarm dla ptaków, co zwiększa bioróżnorodność lasów. Na ekspozycji umieszczono różne rodzaje budek lęgowych oraz schrony dla nietoperzy. Znajdują się tu również wystawy promujące bartnictwo oraz ochronę zapylaczy. Tablica edukacyjna wyjaśnia ideę tworzenia remiz, a umieszczona w środku remizy gra z interaktywnym panelem, prezentuje owady pożyteczne dla lasu.

Przystanek 3: Leśniczówka

Czas przemarszu: około 20 minut

Naprzeciwko siedziby Leśnictwa Woziwoda znajduje się „zielona klasa” z zadaszonymi ławostołami oraz miejscem na rozpalenie ogniska. W pobliżu zlokalizowano platformę widokową z zejściem do rzeki Brdy. Tablica edukacyjna przedstawia podział administracyjny Nadleśnictwa Woziwoda oraz wyjaśnia nazwy stanowisk leśnych.

Przystanek 4: Wyłączony drzewostan nasienny

Czas przemarszu: około 30 minut


Tablica przy drzewostanie nasiennym wyjaśnia, czym są drzewostany nasienne, dlaczego leśnicy chronią tego typu lasy oraz jakie są ich rodzaje. Przedstawiono również cel wyróżniania tego typu obszarów. Przy przystanku znajduje się krótkie dojście do tzw. drzewa matecznego.

Przystanek 5: Łęg olszowy

Czas przemarszu: około 40 minut


Przystanek prezentuje zbiorowiska roślinne występujące na terenie rezerwatu „Dolina Rzeki Brdy”, głównie te w najbliższym otoczeniu rzeki. Znajdujemy wyjaśnienie różnic między pojęciami łęgi, olsy i grądy oraz prezentację roślinności charakterystycznej dla siedlisk łęgowych.

Przystanek 6: Harcerskie pole namiotowe

Czas przemarszu: około 50 minut.
Harcerskie pole namiotowe jest śródleśną polaną, położoną w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki, na której już w okresie międzywojennym organizowano obozy harcerskie. Historię obozowisk przedstawia tablica edukacyjna z  dodatkowymi informacjami o możliwości noclegu w otoczeniu lasu oraz o walorach przebywania w kontakcie z naturą.

Przy przystanku umieszczono również tablicę promującą walory turystyczno –edukacyjne Nadleśnictwa Woziwoda. Krąg ogniskowy, znajdujący się tuż obok, któremu kilkanaście lat temu nadano imię redaktora Andrzeja Zalewskiego, upamiętnia nagrania radiowe z lat 90 z udziałem zasłużonego i znanego redaktora. Fotorelacja z nagrań jest przedstawiona na dodatkowych tablicach.

Przy rzece wzniesiono pomost-platformę, z której można obserwować otoczenie rzeki Brdy i dotrzeć bezpośrednio do lustra wody.

Przystanek 7: Źródło Woziwodzianki

Czas przemarszu: około 60 minut

Przy przystanku znajdują się pomosty prowadzące nad wodą wypływającą z wód podziemnych, lokalnie nazywaną „źródłem Woziwodzianki”. Tablica edukacyjna wyjaśnia, jak istotną rolę pełni woda w ekosystemie leśnym, podkreślając znaczenie mokradeł w zatrzymywaniu zasobów wodnych oraz ich wpływ na inne funkcje ekologiczne.

Przystanek 8: Uprawa

Czas przemarszu: około 65 minut

Przy tym przystanku widać wzrastające młode pokolenie drzew posadzone niedawno przez leśników. Tablica edukacyjna wyjaśnia różnice między odnawianiem lasu a zalesianiem – terminami używanymi w leśnictwie podczas wprowadzania młodego pokolenia. Poruszone są także kwestie zagrożeń, które potencjalnie mogą dotyczyć wzrastających drzewek.

Przystanek 9: Plantacja choinkowa

Czas przemarszu: około 80 minut

W tym miejscu znajduje się fragment plantacji choinkowej założonej pod linią energetyczną. Tablica edukacyjna opisuje pochodzenie drzewek oferowanych do sprzedaży w okresie przedświątecznym przez leśników oraz ich ekologiczne walory. Można się także dowiedzieć, jak postępować z naturalną choinką po zakończeniu świąt.

Przystanek 10 – Uprawa pochodna

Czas przemarszu: około 85 minut.

Przystanek prezentuje różnice między tzw. uprawami, które leśnicy sadzą na powierzchniach leśnych, zwracając przy tym uwagę na wyróżnianie i ochronę niektórych fragmentów lasu, o szczególnych walorach genetycznych.

Przystanek 11 – Drzewostan żywicowany

Czas przemarszu: około 95 minut.


Na starych drzewach, liczących 100-160 lat, można zobaczyć ślady po pozyskiwaniu żywicy, które prowadzono jeszcze w latach 90-tych minionego stulecia. Obecnie jest to ciekawostka historyczna, ale dawniej było to jedno z podstawowych zadań w pracy leśnika. Tablica edukacyjna zawiera schemat tzw. spały żywiczarskiej oraz ciekawostki związane z pozyskiwaniem żywicy w przeszłości.

Przystanek 12 – Zalesienie porolne

Czas przemarszu: około 105 minut.


Młode drzewa posadzone na terenach wcześniej użytkowanych rolniczo są mniej odporne na warunki panujące w środowisku. Tablica edukacyjna wyjaśnia, dlaczego tak się dzieje, dowiadujemy się co to jest proces mikoryzy oraz o potencjalnych zagrożeniach dla wzrastającego pierwszego pokolenia lasu.

Przystanek 13 –  Karmowisko zwierzyny leśnej

Czas przemarszu: około 120 minut.

Przy przystanku znajdują się paśniki i lizawki oraz tablica edukacyjna przedstawiająca preferencje pokarmowe zwierząt leśnych i wyjaśniająca rolę urządzeń do dokarmiania zwierzyny w okresie zimowym.

Przystanek 14 – Żywe martwe drewno

Czas przemarszu: około 130 minut.


Tablica edukacyjna informuje o życiu toczącym się w martwym drewnie oraz jego znaczeniu dla lasu jako siedliska oraz wielu organizmów, w tym tych najmniejszych.

Skrót ścieżki nr 1:

  • Przystanek- Sposoby na szkodliwe owady:  przedstawia metody monitorowania i zwalczania owadów  mogących spowodować szkody w rosnących lasach,
  • Przystanek -Drewno – surowiec doskonały: prezentacja walorów drewna jako surowca ekologicznego o wielu możliwościach wykorzystania,
  • gra edukacyjna – czas rozkładu materiałów: interaktywny panel pozwalający na sprawdzenie wiedzy o czasie rozkładu różnych materiałów.

Skrót ścieżki nr 2:

Jest to stosunkowo niedawno udostępniony skrót ścieżki, który prezentuje tematykę realizowanego w latach 2021-2023 projektu pn. “Ochrona cennych ekosystemów Borów Tucholskich”. Zostały tu umieszczone tablice o tematyce:

  • Przystanek: Co zagraża rezerwatom: omówienie zagrożeń dla rezerwatów występujących na terenie nadleśnictwa oraz metod ich przeciwdziałania i ograniczania.
  • Przystanek: Przybysze z innych kontynentów: omawia zagrożenia dla ekosystemów leśnych ze strony gatunków inwazyjnych.
  • Przystanek: Porosty: prezentacja roli porostów jako wskaźników zanieczyszczenia powietrza oraz skali porostowej do wykorzystywana  podczas edukacji przyrodniczo-leśnej.
  • Niedaleko zejścia na skrót ścieżki nr 2. idąc szlakiem zgodnie z kierunkiem marszu, (przed przystankiem „Remiza”), umieszczono interaktywną grę terenową o nazwie „Przybysze z innych kontynentów”, która stanowi rozszerzenie przedstawionego na skrócie tematu.  Gra wyposażona jest w panel z ruchomymi elementami co pozwala na sprawdzenie swoich wiadomości na temat gatunków inwazyjnych.